Wat zijn tapas?
Tapas zijn kleine Spaanse hapjes die door Spaanse barretjes en restaurants bij een aperitief (alcoholisch of niet) kunnen worden geserveerd (gratis of betaald). Vandaag de dag kiezen ook veel Spanjaarden (afhankelijk van de regio) voor een tapaslunch of -diner. Naast de authentieke tapas vind je ook steeds meer modernere en culinaire variaties.
Waar komen tapas vandaan?
Er zijn door de jaren heen veel verschillende verhalen over de oorsprong van tapas ontstaan. Eén ding dat zeker is, is dat het Spaanse werkwoord ‘tapar’ letterlijk ‘afdekken’ betekent. Zo wordt er gezegd dat de tapa vroeger (toen het nog een simpele, maar lekkere, tapa was zoals een broodje of stukje kaas) vooral gebruikt om een drankje af te dekken tegen beestjes die in het glas vlogen. Met een zoete, stroperige sherry uit Andalusië op warme dagen is het zeker denkbaar dat hier veel beestjes op af komen.
Een ander verhaal gaat terug de tijd in toen Alfonso XIII (1886-1941) koning was van Spanje. Hij was op bezoek in de stad Cádiz (in Andalusië, het zuiden van Spanje). Toen hij aan het strand bij Ventorrillo del Chato aankwam, bestelde hij een lekker glaasje sherry (dat uit het zuiden van Spanje komt, Jerez de la Frontera). Het begon erg te waaien en het zandstrand dreigde zijn glas sherry te vullen. Een ober snelde toe en bedekte zijn glas met een plakje ham. De koning was verbaasd en vroeg wat de ober net had gedaan. De ober antwoordde dat hij een deksel ‘tapa’ had gebruikt om zijn glas af te dekken. Alfonso XIII begon te lachen en bestelde direct nog een glaasje sherry mét een tapa!
Ook wordt er gezegd dat de Spaanse hapjes zijn ontstaan bij de komst van de eerste barretjes in Spanje om door vrij gezoute gratis hapjes te serveren de drankconsumptie te verhogen (net zoals zoute pinda’s in Nederland).
Nog weer een ander verhaal gaat ook terug in de tijd van de katholieke koningen (in de 15e eeuw). Door de grote hoeveelheid verkeersongelukken bij de uitgangen van tabernas (kroegen), die ontstonden door de grote hoeveelheid bier en wijn die er werd gedronken, werden kroeghouders verplicht om een tapa (iets wat ze in huis hadden) te serveren bij drank. Het idee was dat ze eerst hun tapa (hapje wat het glas of karaf afdekte) moesten opeten om hun drank te kunnen drinken. Kortom, er zijn heel veel verschillende legendes en verhalen over het ontstaan!
Tapa bij je drankje
Het verhaal van Alfonso XIII met zijn afgedekte drankje is één van de vele verhalen over de oorsprong van de tapa. Grappig feitje is dat dit in Andalusië gebeurde en dat dit één van de leukste regio’s is om tapas te eten in Spanje, omdat je bij veel barretjes namelijk bij je drankje een lekker gratis hapje krijgt. Kijk dus niet gek op wanneer je alleen een biertje hebt besteld en je daar opeens een bordje calamares (gefrituurde inktvisringen) bij krijgt! Gebruikelijk op veel plekken in Spanje is dat je vaak bij je borrel ook een schaaltje olijven krijgt of een bakje chips. Mmm… ik kan daar wel aan wennen!
Tapascultuur in Andalusië
In principe is de tapascultuur het meest te vinden in de zuidelijk regio Andalusië. Daar zie je ook vaak op de menukaart staan dat gerechtjes als ‘tapa’ (hapje), ‘media ración’ (halve portie) of ‘ración’ (hele portie) kunnen worden besteld. Ook komt het in die streek relatief veel voor dat je een gratis tapa bij je drankje krijgt geserveerd. En in sommige barretjes in bijvoorbeeld Granada krijg je gewoon een heel bord vol en zal je denken dat dit voor iemand anders is bedoeld, maar krijg je dit er gewoon bij van het huis. In sommige tapasbarretjes krijg je gewoon een bord paella of wat friet met een hamburgertje bij je drankje geserveerd. Dan kan het zomaar zijn dat je na het drinken van drie drankjes je genoeg hebt gegeten en het diner kan overslaan. En wat dan soms nog het fijnste is, is dat op de rekening alleen drie drankjes staan. Houd wel in gedachte dat dit vaak hapjes zijn die de bar zelf bepaalt (afhankelijk van wat ze in huis hebben), maar er zijn ook veel tapasbars waar je gewoon zelf mag uitkiezen wat je lekker vindt.
Verschil per streek & regio
Eigenlijk heeft iedere streek en regio haar eigen gastronomische specialiteiten en als er tapas worden geserveerd in een authentieke tapasbar hangt dit vaak af van de lokale specialiteiten. In het binnenland zullen de tapas meer met vlees zijn terwijl aan de kust meer vis wordt gegeten. In Andalusië wordt veel gefrituurd, terwijl ze meer in het binnenland van de stoofpotjes zijn. Vanwege de populariteit van tapas onder Spanjaarden vind je op veel menukaarten en in diverse barretjes in heel Spanje de mogelijkheid om tapas te bestellen als lunch of diner. Handig om dan te weten, is dat dit toch vaak grotere porties zijn dan een ‘tapa’ die je terugvindt in Andalusië, maar dat het hier vaak om porties (raciónes) gaat. Een idee is om eerst even om je heen te kijken bij andere tafeltjes/aan de bar hoe groot een portie daadwerkelijk is want dit kan dus per bar/restaurant en per streek en regio enorm verschillen.
Warme en koude tapas
Met regelmaat worden tapas op een menukaart ingedeeld in warme tapas (tapas calientes) en koud (tapas frías). Een idee is om bijvoorbeeld eerst met wat koude tapas de starten en vervolgens over te gaan op de warme. Natuurlijk kun je ook de tapas met warm en koud mixen. Voorbeelden van koude tapas op de kaart zijn bijvoorbeeld een plankje kaas (queso), een plankje worst/ham (embutidos/jamon), een gemixt plankje, visjes in het zuur (boquerones en vinagre), salades (bijvoorbeeld de Ensaladilla Rusa, Russische salade; een van mijn favorieten! ). Qua warme tapas zijn de mogelijkheden op de kaart soms oneindig. Vaak staan ‘patatas bravas’ (gebakken aardappeltjes) op de kaart. De uitvoering kan overal anders zijn. Van aardappeltjes met ‘brava’ saus (ietwat pittige rode saus), soms met alioli (knoflooksaus) tot aardappeltjes met paprikapoeder. Bij de meeste tapasrestaurants kun je ook terecht voor ‘croquetas’. Niet de Nederlandse kroket die je misschien gewend bent, maar kleine tweehapskroketjes met bijvoorbeeld jamón (ham), pollo (kip), setas (paddestoelen) of bacalao (witvis).
Het kan ook voorkomen dat tapas worden ingedeeld op hoofdingrediënt, bijvoorbeeld carnes (vlees), quesos y embutidos (kaas en worst), pescados y mariscos (vis en zeevruchten) en verduras (groenten/vegetarisch).
Authentieke en moderne tapas
Een andere leuke manier om tapas in te delen, is op authentiek en modern. Bij tapas denkt men vaak aan authentieke barretjes, tapas in stenen schaaltjes. Waar de Spanjaarden ook dol op zijn, zijn de authentieke tapas in restaurantjes en barretjes met heftige witte TL-verlichting. Maar zoals de meeste keukens op den duur enigszins evolueren, gebeurt dit ook bij de tapas. Natuurlijk bestaan nog steeds de authentieke tapasbarretjes waarbij in de inrichting veel met hout en bruine kleuren wordt gewerkt, tegeltjes aan de muur, posters van beroemde Spanjaarden etc., maar steeds vaker openen in Spanje ook de moderne hippe tapasrestaurants. De inrichting is moderner en zo ook de hapjes. Want, in principe zijn tapas ‘kleine hapjes’ en die heb je in meerdere keukens. Zo vind je het tapas idee ook in Italië en andere oostelijke landen rondom de Middellandse Zee, maar dan wordt het bijvoorbeeld ‘mezzes’ genoemd.
Verschil tapas in Spanje en Nederland
Wat is dan eigenlijk het verschil van de tapas in Spanje en de tapas in Nederland? Er zijn een paar kleine verschillen. Zo worden tapas in Spanje vaak als wat kleine hapjes voor de hoofdmaaltijd gegeten of gewoon als hapjes tussendoor. In Nederland daarentegen zijn tapas vaak de hoofdmaaltijd. Het leuke aan tapas (en eten in het algemeen in Spanje) is dat deze gedeeld worden. Je bestelt gezamenlijk een aantal tapas en met je groepje kan je overal wat in prikken. Dit is niet alleen gezellig, maar op deze manier proef je ook van alles wat! In Nederland gebeurt het nog vaak dat ieder voor zich twee of drie tapas bestelt, maar verder hierdoor niet uit andermans bakje kan proeven.
Wat ook erg leuk is in Spanje is dat je niet per sé op één plek al je tapas hoeft te bestellen. Je kunt ook gaan barhoppen en zo bij verschillende barretjes en cafés proeven. Zo kun je bijvoorbeeld bij de eerste bar voor wat koude tapas gaan, vervolgens overgaan op koude Baskische hapjes en bij een andere bar weer van de warme Andalusische tapas smullen. Mocht je wel bij één bar of café blijven, dan hoef je niet per sé alle tapas in één keer te bestellen. Je kunt beginnen met een paar hapjes waar jullie zin in hebben en later op de middag/avond nog wat bijbestellen.
Dan nog een ander verschil, in veel tapasbars in Nederland vind je op de menukaart een variatie van verschillende gerechtjes uit heel Spanje. Tapas die je veelal op een menukaart in een tapasbar in Nederland zal vinden zijn ‘gambas al ajillo’ (garnalen in knoflookolie), ‘albóndigas’ (gehaktballetjes), ‘pollo al ajillo’ (kip in knoflook) ‘pan con tomate’ (brood met vers tomaten smeersel) etc. Houd alleen wel in gedachte dat dit allemaal gerechtjes zijn die populair zijn in verschillende streken/regio’s. Als je dus in bijvoorbeeld Valencia een tapasbar binnengaat, kan het heel goed zijn dat er hele andere Spaanse hapjes op de kaart zullen staan. Maar dat maakt het daarom ook extra leuk om verschillende regio’s in Spanje te gaan ontdekken. Niet alleen verschillen de streken in Spanje qua bezienswaardigheden, klimaat, natuur, gewoontes, maar ook op het gebied van gastronomie.
Día Mundial de la Tapa
Niet alleen in Spanje en Nederland worden de tapas gewaardeerd. De tapa is zo populair dat jaarlijks de Día Mundial de la Tapa plaatsvindt, oftewel de Wereld Tapas Dag. In diverse steden over de hele wereld wordt deze dag gevierd met proeverijen, show cookings, activiteiten op verschillende markten en nog veel meer!
Mijn favorieten
Zelf woon ik bijna twee jaar in het heerlijke Spanje, in Valencia om precies te zijn. Ik vind deze stad een goede mix van authentieke en moderne tapasrestaurants. Als ik echt moet ik kiezen, ga ik liever voor de authentieke tapas(restaurantjes). En dan (heel standaard, ik weet het) voor de “bekende tapas”. Dus de patatas bravas, Ensaladilla Rusa (mits die gemaakt is met erwtjes en tonijn) en kroketjes. Eigenlijk best saai, dus ik probeer wel steeds vaker de onbekende tapas. Soms positief, andere keer voor mij een misser. De “pulpo” (octopus) met zijn tentakels hoeft voor mij niet per sé op m’n bordje te liggen. Als ik een favoriete bar in Valencia zou aanwijzen, zou dat denk ik toch wel El Rebujito (Calle Cádiz 71, 46006) zijn. Behalve dat deze bar heel fijn naast mijn huis gelegen is, hebben de Andalusische hapjes ook indruk op mij gemaakt. Nog geen plannen om naar Valencia, Spanje te komen? Mijn favorieten in Nederland zijn Drank & Spijslokaal Lust (in Rotterdam, Hillegersberg en Barendrecht). En op mijn tapas to-do list staat op dit moment 21 Pinchos Tapasbar in de Markthal van Rotterdam. In juni is deze tapasbar tot beste van Nederland verkozen, dus ik ben benieuwd! Heb jij nog leuke tapasaanraders in Nederland of Spanje?
Geschreven door Joëlle, verantwoordelijk voor de marketing en communicatie bij Sprankelend Spanje. Spanjeliefhebber, gewoond in Catalonië en Valencia, gek van koken, reizen, schrijven, sport en (food)festivals.
Laat een bericht achter